In dit blog bespreken we de (on)waarheden die gelden voor de behandeling van Dupuytren, Ledderhose en triggerfinger met shockwave therapie. Hiervoor nemen we de het aanwezige wetenschappelijke bewijs als leidraad. Aangezien shockwave therapie één van de best onderzochte fysiotherapeutische interventies is zou dit wel eens een flinke klus kunnen worden. Of toch niet...?
Dupuytren, Ledderhose en triggerfinger: een bonte verzameling pathologieën aan verschillende delen van het lichaam die een aantal dingen met elkaar gemeen hebben. In alle gevallen is er sprake van pathologische bindweefselvorming die regelmatig voorkomt, waarbij shockwave als mogelijke behandelstrategie geopperd wordt. In de praktijk worden deze indicaties met wisselend succes behandeld. Ook in de wetenschappelijke literatuur bestaat er onenigheid over de effectiviteit. Wat is nu bekend over de behandeling van deze aandoeningen?
Dupuytren en shockwave therapie
Dupuytren is onder fysiotherapeuten waarschijnlijk de bekendste indicatie van de drie. Het gaat hier om verdikking van de palmaire fascia van de hand met flexie contracturen als gevolg. Opvallend is dat shockwave therapie regelmatig als mogelijke behandeloptie genoemd wordt terwijl er eigenlijk weinig over de mogelijke effectiviteit bekend is.
Grootschalig onderzoek
De Duitse arts dr. Knobloch kondigde in 2011 een grootschalig onderzoek naar de effecten van gefocusseerde shockwave therapie aan[1]. Mooi, daar kunnen we wat mee! Helaas zijn deze resultaten nooit gepubliceerd. Jammer! Zou dat betekenen dat de uitkomsten van het onderzoek niet per se positief waren?
Sinds die tijd is er maar weinig gepubliceerd waar we wél wijzer van zijn geworden. Op 2 case-series en een enkele onbetrouwbare case-control studie na weten we dus eigenlijk nog vrij weinig over de mogelijke effecten van shockwave therapie op Dupuytren.
Wat weten we dan wel?
Uit het magere bewijs dat er ligt valt af te leiden dat shockwave therapie op de korte termijn mogelijk positieve effecten heeft. Deze zijn vergelijkbaar met andere experimentele non-invasieve behandelingen. Dit is echter te weinig om het gebruik van shockwave therapie bij Dupuytren te verdedigen en enige voorzichtigheid is dus op zijn plaats.
Shockwave therapie bij Ledderhose
Het niet publiceren van de Dupuytren studie heeft dr. Knobloch en collega's waarschijnlijk wat dwars gezeten. Zij laten zich blijkbaar niet zo gemakkelijk uit het veld slaan en publiceerden niet veel later een studie over de effecten van shockwave therapie bij Ledderhose[2]. Deze aandoening lijkt veel op Dupuytren, maar dan van de voet.
Directe pijnvermindering
Was het de drang om (positieve resultaten) te publiceren of was het daadwerkelijk een bruikbare studie? In deze ongecontroleerde studie zijn slechts 6 patiënten geïncludeerd die tweemaal in twee weken tijd werden behandeld met gefocusseerde shockwave therapie. Naast hun Ledderhose klachten hadden zij overigens ook allemaal last van Dupuytren. De shockwave therapie zou in deze studie direct voor pijnvermindering hebben gezorgd. Fijn, maar de betrouwbaarheid van deze studie is niet echt hoog te noemen.
Hoe luidt het oordeel?
Samenvattend kunnen we dus stellen dat de studies naar Dupuytren en Ledderhose op één hand (of voet) te tellen zijn en dat daar eigenlijk niet één goede en betrouwbare studie tussen zit. Dit betekent niet dat shockwave therapie niet effectief zou kunnen zijn. Het bewijs voor de effectiviteit is alleen nog niet geleverd.
Triggerfinger en shockwave therapie
De triggerfinger laat een meer hoopgevend beeld zien. De triggerfinger is een stenoserende tenosynovitis van de vingers waarbij flexie contracturen kunnen ontstaan[3]. In twee verschillende studies bij ±40 patiënten zijn zeer positieve effecten van 3-6 behandelingen radiale shockwave therapie gevonden.
In het werk van Malliaropoulus[3] zijn patiënten behandeld tot ze klachtenvrij waren (gemiddeld 6x). Deze behandeling bestond uit 2000 shocks met een intensiteit op geleide van de pijn. De succes-rate was maar liefst meer dan 90%!
De evidentie op het gebied van shockwave therapie bij triggerfinger staat dus aanzienlijk steviger dan bij Dupuytren en Ledderhose het geval is. Nu maakt één zwaluw nog geen zomer, maar graad 2 en 3 triggerfingers mogen we op basis van de beschikbare informatie wel als mogelijk interessante indicaties voor radiale shockwave therapie zien.
Conclusie
De conclusie is dus dat de triggerfinger de enige bindweefsel aandoening met contractuur is die wetenschappelijk (enigszins) onderbouwd is. Ook hier is het bewijs echter nog dun en verbleekt bijvoorbeeld bij de hoeveelheid evidentie die er is op het gebied van de behandeling van tendinopathieën met shockwave therapie. Zeker wanneer het de behandeling van Dupuytren en Ledderhose betreft adviseren we enige terughoudendheid in de toepassing van shockwave therapie.
Ook interessant om te lezen
Shockwave therapie bij botindicaties
Shockwave therapie bij frozen shoulder
Shockwave therapie bij Osgood Schlatter
Reacties zijn welkom!
Wil je je ervaringen delen? Of heb je nog vragen of opmerkingen? We zouden het erg leuk vinden als je hieronder een reactie achterlaat.
Literatuurlijst:
- Knobloch K, Kuehn M, Vogt PM. Focused extracorporeal shockwave therapy in Dupuytren’s disease – A hypothesis. Medical Hypotheses 2011; 76(5): 635-637.
- Knobloch K, Vogt PM. High-energy focussed extracorporeal shockwave therapy reduces pain in plantar fibromatosis (Ledderhose’s disease). BMC Research Notes 2012; 5: 542.
- Malliaropoulos N, Jury R, Pyne D, Padhiar N, Turner J, Korakakis V, Meke M, Lohrer H. Radial extracorporeal shockwave therapy for the treatment of finger tenosynovitis (trigger digit). Open Access J Sports Med 2016; 7: 143-151.